Παραδοσιακό Λούπινο Μάνης:
Ένας χρυσός διατροφικός θησαυρός
Τα Λούπινα ή Λουμπούνια είναι το όσπριο που ανατρέφει τους Μανιάτες από την αρχαιότητα έως σήμερα. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα τοπικά προϊόντα της περιοχής, με ιστορία που μας πηγαίνει αιώνες πίσω στο χρόνο, και φυσικά, αποτελούν ιδανική, νόστιμη ιδέα για να πάρετε μαζί σας, φεύγοντας από τη Μάνη.
Πρόκειται για ένα είδος ψυχανθούς φυτού με μοναδικές ευεργετικές ιδιότητες, ενώ σύμφωνα με νεότερες μελέτες πρόκειται για έναν ιδανικό τρόπο αντικατάστασης της σόγιας.
Παραδοσιακά στη Μάνη, η σπορά των λούπινων γινόταν το φθινόπωρο, Οκτώβριο με Νοέμβριο, ενώ η συγκομιδή τους το καλοκαίρι, Ιούνιο με Ιούλιο.
Κατά το θερισμό, συγκέντρωναν τα λούπινα σε στοίβες «θυμωνιές» στα αλώνια και τα κοπανούσαν πάνω σε πανιά με μεγάλα ξύλα για να ανοίξουν τα λουβιά τους. Στη συνέχεια τα λίκνιζαν στον αέρα με διχάλες για να διαχωρίσουν το καρπό από τα σκύβαλα.
Όταν ήθελαν να γλυκάνουν τα λούπινα, κυρίως τον Αύγουστο, πρώτα τα έβραζαν σε μεγάλα καζάνια «χαρανιά», και μετά τα έβαζαν σε τσουβάλια από λινό «λινάτσες», και τα έδεναν καλά. Στη συνέχεια τα έριχναν στο νερό σε προκαθορισμένα σημεία στη θάλασσα ή σε ποτάμια και πηγές αφού τα περιόριζαν με κάποιο βαρίδι ή πέτρα για να μην μετακινούνται. Τα άφηναν μια εβδομάδα ώσπου να ξεπικρίσουν, έχοντας τα συνεχώς υπό την εποπτεία τους για να μην κλαπούν. Στη συνέχεια, τα έτρωγαν, έτσι, νωπά «χλωρά», ή αποξηραμένα αφού πρώτα τα άπλωναν να ξεραθούν στον ήλιο, στις λιάστρες. Εξ ου και είναι γνωστά και ως «μανιάτικη σταφίδα».
Εκτός από το καλοκαίρι, γλύκαιναν λούπινα και την εβδομάδα πριν την Καθαρά Δευτέρα με την έναρξη της νηστείας.
Τα λούπινα πλέον έχουν κάνει την εμφάνισή τους σε καταλόγους εστιατορίων τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Κατατάσσονται, μεν, στα όσπρια αλλά η θρεπτική τους αξία είναι ανώτερη των άλλων. Σύμφωνα με έρευνες, τα λούπινα, είναι το πλέον κατάλληλο συστατικό για μια διατροφή βασισμένη σε οργανικά στοιχεία, στην ωμοφαγία, και φυσικά σε όσους παρουσιάζουν δ δυσανεξία στη γλουτένη.
Ένα προϊόν με εξαιρετικά
θρεπτικά συστατικά
Η καλλιέργεια του λούπινου:
Τα λούπινα ανήκουν στην οικογένεια των ψυχανθών φυτών. Είναι ετήσια καλλιέργεια και η εγχώρια ποικιλία που ευδοκιμεί στην περιοχή είναι το λευκό λούπινο (lupinus albus).
Η σπορά γίνεται παραδοσιακά το φθινόπωρο σε γυμνό έδαφος επιφανειακά. Μπορούν να καλλιεργηθούν και σε οργωμένο χωράφι, αλλά σε βάθος μέχρι 2-3 εκατοστά.
Οι λουπινιές συνήθως φθάνουν σε ύψος μέχρι 1 μέτρο. Ανθίζουν Απρίλιο – Μάιο και ξεραίνονται – ωριμάζουν μέχρι τα μέσα Ιουλίου.
Η συγκομιδή γίνεται παραδοσιακά τις πολύ πρωινές ώρες με δροσιά, όπου οι «λουπινιές» μεταφέρονται στα «αλώνια» και συσσωρεύονται σε «θυμωνιές» και κατά τις μεσημβρινές ώρες ραβδίζονται πάνω σε πανιά όπου διαχωρίζεται ο καρπός από το φυτό. Στη συνέχεια οι καρποί που είναι ξηροί λευκοί στρογγυλοί, λιχνίζονται στον αέρα για να καθαρίσουν από τα υπολείμματα των φυτών.
Η επεξεργασία του λούπινου:
Στα ξηρά λούπινα γίνεται διαλογή. Οι καρποί που δεν θεωρούνται κατάλληλοι για ανθρώπινη κατανάλωση, χρησιμεύουν ως τροφή για τα ζώα.
Ο διαλεγμένος καρπός στη συνέχεια βράζεται και ξεπικρίζεται για 3-4 μέρες σε κρύο νερό (παραδοσιακά οι Μανιάτες τα ξεπίκριζαν στην θάλασσα). Μετά το ξεπίκρισμα είναι κατάλληλα για ανθρώπινη κατανάλωση και συντηρούνται σε άλμη και ιδανικά στο ψυγείο.
Πώς τρώγονται:
Καλό είναι μετά το άνοιγμα της συσκευασίας και πριν το φάγωμα να ξεπλένονται για να φύγει μέρος του αλατιού.
Μάνη και Λούπινα
Τα Λούπινα ή Λουμπούνια είναι το όσπριο που ανατρέφει τους Μανιάτες από την αρχαιότητα έως σήμερα. Λόγω της πικρής τους γεύσης που οφείλεται στα αλκαλοειδή, τα έβραζαν και στη συνέχεια τα μούλιαζαν σε τρεχούμενο ή θαλασσινό νερό. Με αυτό τον τρόπο ξεπίκριζαν και μπορούσαν να καταναλωθούν. Ένας άλλος τρόπος ήταν το καβούρδισμα.
Σήμερα, τα χλωρά λούπινα, κυρίως, πωλούνται σε βάζα με άλμη. Θεωρείται ο μανιάτικος πασατέμπος ή η μανιάτικη σταφίδα, όπως τα έλεγαν παλαιότερα γιατί αποξηραμένα αποτελούσαν ένα καθημερινό συμπλήρωμα διατροφής.
Γιατί τα λούπινα θεωρούνται παραδοσιακό προϊόν της Μάνης?
Ήτανε βασικό είδος διατροφής των Μανιατών γιατί αναπλήρωνε το κρέας που έλειπε από τον ντόπιο πληθυσμό. Τα έτρωγαν οι ίδιοι, ενώ τα λούπινα που δεν ήταν κατάλληλα για ανθρώπινη κατανάλωση τα έδιναν στα ζώα.
Επικράτησαν ως το «κρέας του φτωχού» επειδή ήταν ιδανικό υποκατάστατο, καθώς το κρέας ήταν σπάνιο στην περιοχή, ενώ παράλληλα ήταν πλούσια σε πρωτεΐνη. Είναι γεγονός ότι δεν υπήρχαν πολλά ζώα, κυρίως επειδή δεν υπήρχε πλούσια βλάστηση για να μπορέσουν να εκτραφούν.
Τα λούπινα ευδοκίμησαν, γιατί μπορούσαν να τα σπείρουν χωρίς όργωμα μιας και τα χωράφια δεν ήταν ιδανικά για σκάψιμο, λόγω του άγονου εδάφους. Επίσης, τα βοοειδή όπου έβοσκαν στα χωράφια δεν έτρωγαν τα λούπινα, παρά μόνο το χόρτο ανάμεσά τους και έτσι τα λούπινα μεγάλωναν.
